N-VA wil zelf voor de klas staan: wordt de volgende onderwijsminister een Vlaams-nationalist?

"Na lectuur over de achteruitgang van het Vlaams onderwijsniveau staat het voor mij vast: we moeten de onderwijslijn van N-VA volgende legislatuur sterker doordrukken." N-VA-voorzitter Bart De Wever legde zaterdagmiddag op Twitter al een claim op de bevoegdheid over onderwijs. Meerdere kranten berichtten die dag over de afbrokkelende kennis van Vlaamse leerlingen.

Het is niet de eerste keer dat N-VA zich profileert op onderwijs. "Wij waarschuwen al jaren dat de kwaliteit gewaarborgd moet worden. En nu krijgen we duidelijke indicaties dat ze onder druk staat", zegt partijwoordvoerder Joachim Pohlmann. De partij voelt zich daarin gesterkt door de uitspraken van OESO-topman Dirk Van Damme over scholen die de lat steeds lager leggen. (DM 1/9)

Ook N-VA-parlementslid Koen Daniëls, 'de schaduwminister van onderwijs', vindt dat het tijd is voor verandering. "Uiteraard wegen we in deze regering op het onderwijsbeleid. Maar als je ziet dat het hoger onderwijs aan de alarmbel trekt over de schrijfvaardigheid van leerlingen, en dat het katholiek onderwijs toch beslist om een uur minder Nederlands te geven (in ruil voor een nieuw vak 'mens en samenleving', ADB), dan denk ik: dit staat haaks op onze lijn."

Of N-VA de opvolger van huidig minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) wil leveren? Dat wou toen nog niemand letterlijk gezegd hebben. "Onze boodschap is geen sollicitatie", zei Pohlmann. "Maar als de kans zich voordoet, zeggen we niet neen", klinkt het bij Daniëls. "Wij willen alle verantwoordelijkheid die we kunnen nemen."

Onderwijs op maat

De letterlijke bevestiging kwam er vanmorgen dan toch, bij monde van Bart De Wever. Die verdedigde in De ochtend de onderwijslijn van de N-VA die erop gericht is om meer grijze massa voor de klas te krijgen, die onderwijs op maat aflevert en streeft naar excellentie. Voor De Wever zijn er deze legislatuur heel wat goede dingen gerealiseerd inzake onderwijs. De N-VA heeft volgens hem wel degelijk gewogen op het onderwijsbeleid, al was het maar in het afblokken van een aantal zaken.

De N-VA-voorzitter is het niet eens met de aanpak van de vrije onderwijskoepel. "De nadruk op kennis, op taalvaardigheid, op abstract denken is aan de orde. Die verschuiving naar de 'leukere' dingen, zoals vaardigheden, en de nivellering naar beneden zijn tendenzen die vaak vanuit de koepel van het vrij onderwijs naar voren worden geschoven. Die brede eerste graad, de dialoogscholen, het afraden van herexamens, het afraden van taalbadonderwijs: ze raden bijna alles af wat nodig is om de kwaliteit van het Vlaamse onderwijs te behouden."

Déjà vu

Het lijkt een déjà vu. Een jaar voor de verkiezingen van 2014 trok De Wever ook fel van leer tegen de hervormingsplannen van toenmalig onderwijsminister Pascal Smet (sp.a). Onder het Latijnse motto 'tene quod bene' (behoud wat goed is) stak hij toen een stokje voor de plannen van een brede eerste graad waarin de verschillen tussen aso, bso en tso werden uitgevlakt. "Read my lips: met de N-VA zal het aso nooit worden afgeschaft", beloofde hij in de campagne.

In de Wetstraat dacht iedereen dat N-VA de bevoegdheid na de verkiezingen zou opeisen. Maar uiteindelijk werd de vraag tijdens de regeringsonderhandelingen niet gesteld. Bij CD&V zijn ze dan ook verbaasd over de tweet van De Wever. "Een vreemde tweet na vier jaar samen regeren en 'historische' oplossingen vinden", reageerde Crevits. Zij zou een nieuwe termijn als onderwijsminister niet afslaan.

Bij de christendemocraten leeft het gevoel dat ze lastige hervormingen hebben doorgedrukt. Besparingen, onderwijshervormingen, discussies met de vakbonden… Volgens hen speelde het vooruitzicht op die moeilijke dossiers mee toen N-VA besloot om het departement niet te claimen. Nu de lastige klussen opgeknapt zijn, klinkt het, komt ze plots met het signaal dat ze het beter kan.

Zijwieltjes

Vraag is: wil N-VA dit keer echt de minister leveren? Of gaat het louter om een electorale strategie? Volgens politicoloog Carl Devos (UGent) ziet N-VA een gat in de markt. "Veel Vlamingen hebben het gevoel dat het vroeger beter was. Studies lijken die achteruitgang ook te bevestigen", zegt hij.

Maar nog belangrijker is het grotere verhaal dat schuilgaat achter deze discussie. Devos: "Dit gaat niet om pedagogie, maar om een ideologische visie op de maatschappij. Volgens N-VA moeten de sterksten meer uitgedaagd worden. En mogen we niet te soft worden."

Bij N-VA hebben ze het gevoel dat de geesten tegenover vier jaar geleden zijn gerijpt. "Als je zegt dat kinderen een stevige kennisbasis moeten hebben, dan is daar niets conservatiefs aan", zegt Daniëls. "Het is gezond boerenverstand." Hij legt de vergelijking met een kind dat leert fietsen. "Niemand vindt het leuk om te vallen. Maar wil dat zeggen dat je eeuwig met zijwieltjes moet rondrijden?"

Dat N-VA via de ministerpost een slag zou kunnen toedienen aan de scholenkoepels, is mooi meegenomen. Net zoals de vakbonden hebben zij volgens de partij te veel macht. Daniëls: "Hoewel Lieven Boeve (de topman van de katholieke scholen, ADB) pleit voor de vrijheid van onderwijs, is hij de eerste om die vrijheid in te perken."

Aan kandidaten heeft N-VA geen gebrek. Naast Daniëls is ook staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) opgeleid als pedagoog. De voorbije jaren werd hij door de partij klaargestoomd voor het serieuze regeringswerk. De grootste Vlaamse ministerpost lijkt op zijn lijf geschreven.